Jak zbudować mocną więź z dzieckiem?
Więź rodziców z dzieckiem wydaje się być czymś naturalnym, wręcz oczywistym. Większość osób zakłada, że pojawia się przy porodzie w pakiecie z noworodkiem. Nie zawsze tak jest, zazwyczaj bliskość przychodzi z czasem, a więź wcale nie rodzi się tak szybko. Jakby tego było mało, nad dobrymi relacjami z potomkiem trzeba pracować całe życie.
Bliska więź z dzieckiem – co to oznacza?
To znaczy, że dziecko traktuje dorosłego, jak przyjaciela – mówi o kłopotach, zwierza się, dzieli emocjami. Natomiast rodzic chce tego słuchać, z uwagą i zainteresowaniem. To nie tylko przywiązanie, ale autentyczna chęć zrozumienia świata małego człowieka. Dziecko, które ma silną więź z rodzicem ufa mu, jest otwarte, nie boi się zwierzyć z problemów i okazywać swoich emocji. Odpowiednio pielęgnowana więź emocjonalna między rodzicem a dzieckiem, daje maluchowi poczucie bezpieczeństwa, a rodzicowi satysfakcję z dobrze wykonywanej roli.
Ponieważ wpływ dzieciństwa na dorosłe życie jest bezsporny, naukowcy postanowili zbadać tę zależność głębiej. Psycholog John Bowlby stworzył teorię przywiązania. Mówi ona o tym, że brak zbudowania więzi emocjonalnej z dzieckiem, gdy jest ono małe, skutkuje problemami psychologicznymi w jego dorosłym życiu. Brak poświęconego czasu, uwagi, bliskości to murowane kłopoty w relacjach z innymi ludźmi. Osoba której potrzeby emocjonalne nie były zaspokojone w pierwszej fazie rozwoju, może unikać głębszych relacji. Czasem dzieje się wręcz przeciwnie – wybiera jedną, ważną dla siebie osobę i panicznie boi się jej stracić. Pozbawiona czułości i uwagi w dzieciństwie, w dorosłym życiu będzie uważała, że na nią nie zasługuje. Więcej o teorii przywiązania można przeczytać tutaj .
Kiedy należy zacząć budowanie więzi z dzieckiem?
Jak najwcześniej. Silne poczucie bliskości rodzi się w dzieciństwie, a o skutkach jej braku napisałam powyżej. Gdy więź nie zostanie zbudowana we wczesnym etapie rozwoju, może nie pojawić się już nigdy. Wychodzenie naprzeciw potrzebom emocjonalnym dziecka jest równie ważne, jak zaspokajanie jego potrzeb materialnych. Czasami rodzice o tym zapominają, pracują całymi dniami, by dziecko miało markowe ubrania, najnowszy smartfon czy opłacone zajęcia pozalekcyjne. Mogą to uważać za wyraz miłości, jednak rzeczami materialnymi nie zbudują bliskiej więzi. To, że dziecko dostanie nową zabawkę, nie sprawi, że będzie się czuło ważne, kochane i rozumiane. A tego potrzebuje najbardziej. W dorosłym życiu być może zrozumie, że zaspokajanie potrzeb materialnych było wyrazem troski, ale czas budowania bliskości już minął.
Więź z dzieckiem w okresie ciąży (prenatalnym)
„Więź z dzieckiem w czasie ciąży może być rozpatrywana w dwóch aspektach:
koncentracja na zachowaniach, które są wyrazem zaangażowania w relację
z dzieckiem i silnych emocji wobec niego lub koncentracja na przeżyciach, jakie
wzbudza dziecko i poczucie przywiązania do niego. W pierwszym przypadku miarą
więzi byłyby zachowania świadczące o pozytywnym stosunku do dziecka i działaniach
na jego rzecz, w drugim przypadku natomiast byłaby to intensywność i jakość uczuć.” E.Popławska, S.Śliwowska „Więź emocjonalna z dzieckiem w okresie prenatalnym”.
Kształtowanie dobrych relacji z dzieckiem to proces, który zaczyna się już w okresie ciąży. Czy można zbudować poczucie bliskości z kimś, kogo nigdy się nie widziało? Tak, poprzez pozytywne nastawienie do tej osoby i związanych z nią spraw. Dziecko w brzuchu mamy jest odrębną istotą i choć dotykanie go, to tak naprawdę głaskanie swojego brzucha, warto to robić. Dbanie o maleństwo czyli zdrowe odżywianie, odstawienie używek, przyjmowanie witamin – to wszystko robione z myślą o dziecku buduje z nim więź. Wyobrażanie sobie malucha, przygotowywanie wyprawki, także emocjonalnie przybliża do niego. Nawet mówienie „do brzucha” tworzy poczucie bliskości.
Sposoby budowania bliskości z dzieckiem
Często zdarza się tak, że pomimo pozytywnych uczuć do dziecka w brzuchu, po porodzie więź z nim się nie pojawia. Położenie noworodka na mamie lub tacie zaraz po porodzie (tzw. kangurowanie) trochę pomaga w nawiązaniu kontaktu, tak samo zbliża karmienie piersią. Prawda jest taka, że większość mam nie czuje miłości ani więzi z dzieckiem tuż po porodzie. Przychodzi ona później, wraz z opieką nad maluchem.
Jak zaprzyjaźnić się z niemowlakiem? Relacja nie jest łatwa, bo wymaga ogromnej cierpliwości, umiejętności odczytywania sygnałów i dużego poświęcenia. Najważniejsze jest zbudowanie poczucia bezpieczeństwa u malucha, reagowanie na jego płacz, nie zostawianie samego z dyskomfortem. Przytulanie, kołysanie, noszenie, śpiewanie i pokazywanie świata to proste rzeczy, ale bardzo ważne dla maleństwa. Dziecko odpłaci się zaufaniem i radością na nasz widok.
A co ze starszymi dziećmi? Proces budowania więzi przechodzi do kolejnych etapów. Dziecko, które nauczyło się mówić, potrzebuje być wysłuchane i zrozumiane. Nie można zaprzeczać jego emocjom, ale zaakceptować je. Warto dobrze wykorzystać czas, który przeznaczony jest dla potomka. Bawienie się z maluchem w to, co on lubi (nawet jeśli to np. układanie kamieni), to sygnał dla niego, że jest ważny. Wspólne pieczenie, gotowanie, wciąganie w domowe obowiązki również zbliża. Jednak nic bardziej nie buduje relacji, jak wspólne przeżywanie emocji. Zabawa, śmiech, wygłupianie się i wręcz „schodzenie do poziomu dziecka” to wyjątkowy, wspólny czas.
Czas dla dziecka, ma być poświęcony tylko jemu.
Nie można rozmawiając z maluchem bezmyślnie patrzeć w telewizor lub komórkę. Pytać jak minął dzień i zadowalać się odpowiedzią „dobrze”. Warto kierować się zasadą „trzech minut”. Trzy minuty po powrocie z pracy, lub odebraniu dziecka z przedszkola lub szkoły, należy poświęcić tylko jemu. Nagromadzone emocje i opowieści malucha muszą być z uwagą wysłuchane. Dla dorosłego, to tylko trzy minuty, a bardzo ważna sprawa dla dziecka.
Budowanie więzi to nie tylko czyny, ale również słowa. Zapewnianie o miłości i chwalenie, to budowanie poczucia własnej wartości u dziecka. Nawet duże dziecko potrzebuje słów „kocham cię, jesteś dla mnie ważny”.
Jak odbudować utraconą bliskość?
Utrata bliskości wiąże się z utratą zaufania. Odtrącanie dziecka, krzyk, brak zrozumienia – to wszystko negatywnie wpływa na relacje. Komplikują się one zazwyczaj w wieku nastoletnim, gdy dorosły oczekuje rozsądnego postępowania u potomka, a ono przechodzi okres buntu. Czasami trzeba cofnąć się w czasie i prawie od nowa budować relację. Warto jednak pamiętać, że bliskość wypracowana w dzieciństwie nigdy całkiem nie zniknie, trzeba ją tylko „odświeżyć”. Sposób się nie zmienia: uważne słuchanie, akceptacja, rozmowa, okazywanie miłości.
Relacje z dzieckiem, tak jak z dorosłym człowiekiem mogą być trudne. Zbudowanie silnej więzi daje dużą satysfakcję rodzicom. Więź emocjonalna pod względem prawnym jest dobrem osobistym i każdy rodzic ma do niej prawo. Tym bardziej, warto o nią dbać. Reasumując, pozytywne doświadczenia dziecka z rodzicami są mocnym fundamentem dla dalszego funkcjonowania w dorosłym życiu.
A10